Évora

Évora jest położona ok. 130 km na wschód od Lizbony, przy autostradzie wschód-zachód A6. Najprościej więc tam dojechać z północy autostradą A13 i skręcić na wschód na A6.

Z kolei od południa (a także z Lizbony) przejechać autostradą A2 i potem A6.

Miejsce to jest zamieszkane od wielu wieków, a właściwie tysiącleci. Luzytanie nazywali miasto Ebora. Po podboju rzymskim w II w. p.n.e., miasto stało się istotnym ośrodkiem w ramach imperium. Zyskiwało na znaczeniu, znajdując się na skrzyżowaniu ważnych szlaków. Za czasów Juliusza Cezara podniesiono jego rangę do municipium i nazwano Ebora Liberalitas Julia. W III w. zostało przez Rzymian otoczone murami obronnymi. Do naszych czasów przetrwały w centrum Évory ruiny rzymskiej świątyni, mające 2000 lat. W VI w., po podboju przez Wizygotów miasto podupadło. W 715 r. pojawili się tam na 450 lat Maurowie i miasto ponownie zaczęło się rozwijać. Nowi władcy przebudowali mury obronne oraz zbudowali w miejscu dawnego forum fortecę i meczet.

Évora zdobyta w 1165 r. przez Giraldo Sem Pavor (Nieustraszony Giraldo), przeszła pod panowanie króla portugalskiego Afonso I w 1166 r. Od tego momentu datuje się jej dynamiczny rozkwit, szczególnie w XV w. Często rezydowali tam władcy i ich dwór, budowano więc pałace i kościoły. W XIV w. zbudowano wokół rozbudowującego się miasta nowy okrąg murów obronnych. Ważną rolę w życiu miasta odgrywał uniwersytet założony przez Jezuitów w 1559 r. W okresie humanizmu była Évora ważnym centrum, skupiającym artystów i myślicieli. Po usunięciu Jezuitów z Portugalii, uniwersytet zamknięto w 1759 r. (ponownie otwarto w roku 1973). Od tego momentu zaczyna się powolny schyłek miasta.

Obecnie turystyka odgrywa ważną rolę w życiu Évory. Warto wspomnieć także, iż jest ona centrum regionu znanego z produkcji korka. Wyroby z tego materiału znajdziecie tam w dużym wyborze. Niektóre dość zaskakujące – nie widząc ich, trudno byłoby sobie wyobrazić, że pocztówki, kapelusze, fartuchy czy torebki mogą być wykonane z tego, w końcu nietrwałego materiału.

Historyczne centrum Évory jest dość ciasno zabudowane. Główniejsze ulice są dość szerokie, ale boczne uliczki są wąskie, charakterystyczne dla starego miasta, rozwijającego się wewnątrz murów obronnych.

Głównym placem historycznego centrum, jest plac Giraldo (port. Praça de Giraldo). Plac nosi imię zdobywcy miasta, który prowadził skuteczną kampanię rekonkwisty przeciw Maurom. Kiedyś skupiał się tutaj lokalny handel. Wokół placu stoją domy z arkadowymi podcieniami, jeden bok zamyka XVI wieczny kościół św. Antoniego (port. Santo Antão). Na środku stoi fontanna z tego samego okresu, zwana fonte henriquina. Można z placu skręcić w ulicę 5 Października (port. Rua Cinco de Outubro), gdzie znajdziecie restauracje, sklepiki z wyrobami artystycznymi i rękodziełem, wyroby z korka. Doprowadzi was ta ulica na wzniesienie, przed fronton katedry.

Przy okazji przejścia ulicą Cinco de Outubro (a mieliśmy akurat ochotę coś przegryźć), trafiliśmy w bocznej uliczce (Alcarcova de Cima) do restauracji Mr. Pickwick. Pan, wyglądający na szefa znał dobrze j. angielski, co ułatwiło komunikację. Wspominamy to miejsce pozytywnie – jedzenie było dobre, ceny rozsądne, a obsługa sympatyczna.

Katedrę św. Marii w Evorze (port. Basílica Sé Catedral de Nossa Senhora da Assunção, w skrócie Catedral de Évora lub po prostu Sé de Évora) zbudowano w latach 1186-1250, w centralnej części miasta, w miejscu fortecy i meczetu Maurów. Obiekt powstał na dość trudnym terenie, na zboczach wzgórza. Catedral de Évora wzniesiono z różowego granitu, na planie krzyża łacińskiego. Architektonicznie jest niejednorodna, ponieważ widać wpływ dwóch stylów – kończącego się romańskiego oraz rozwijającego się gotyku. W pierwszej poł. XIV w. dodano gotyckie krużganki wokół wewnętrznego dziedzińca, a właściwie ogrodu. Boczne kaplice zostały przebudowane w XVI w., są pięknie i bogato zdobione, a właściwie bogato złocone. W pierwszej poł. XVIII w. przebudowano główną kaplicę w stylu barokowym, ściany i sufit przyozdobiono różno-kolorowym marmurem. Bardzo charakterystyczną cechą frontu katedry są jej dwie dość mocno różniące się wieże, a także portal z marmurowymi rzeźbami 12 apostołów. Z kolei, patrząc z boku na gmach katedry, ciekawym i rzucającym się w oczy elementem jest wieża ponad skrzyżowaniem nawy głównej i transeptu.

Wstęp do katedry upoważnia także do zapoznania się z eksponatami muzeum katedralnego. Przy okazji można wejść na chór i spojrzeć z góry na rozległe wnętrze kościoła. Warto także wejść na dach katedry (jest prawie płaski) i podziwiać z niego panoramę miasta i okolic.

Wstęp do Sé de Évora jest płatny, bilety w dwóch wariantach: sama katedra 1,50 €, katedra oraz krużganki 2,50 €, otwarte dla zwiedzających wtorek-niedziela w godzinach 09:00-12:00 oraz 14:00-16:50, a w poniedziałek do 16:30. Warto tam zajrzeć.

Na lewo od katedry traficie na ruiny rzymskiej świątyni, zwanej świątynią Diany (port. Templo de Diana). Stoją owe ruiny do dzisiaj w miejscu dawnego forum, przy placu Conde de Vila Flor (port. Largo Conde Vila Flor). Świątynię zbudowano ok. I w. na planie 24,60 x 14,19 m, poświęcając prawdopodobnie kultowi cesarza (być może Augusta). W późniejszych wiekach przebudowywano ją i wykorzystywano do celów niekoniecznie religijnych (np. mieściła się tam przez długi czas rzeźnia). Obecny stan pochodzi z XIX w., kiedy to świątynię oczyszczono ze średniowiecznych, "obcych" dodatków. Dzięki temu podziwiać dzisiaj możemy fragmenty dawnej struktury, w postaci 14 kolumn o korynckich kapitelach, na których wspierają się części architrawu, a całość spoczywa na oryginalnej podstawie.

Évora (a konkretnie jej historyczne centrum) to ciekawe miejsce i warto je poznać bliżej.