Włochy – informacje ogólne

Włoskie peregrynacje rozpoczniemy od przedstawionych poniżej, na tej stronie, informacji praktycznych i ciekawostek na temat tego kraju:

• dlaczego Włochy,
• historia,
• informacje podstawowe,
• gniazdka elektryczne,
• informacje konsularne,
• zdrowie i bezpieczeństwo,
• dojazd i podróże po kraju,
• koszty i ceny,
• klimat i pogoda,
• jak się ubrać,
• kiedy jechać,
• warunki wypoczynkowe,
• zakwaterowanie,
• ludzie i język.

Ciekawostki na temat włoskich obyczajów, włoskiego jedzenia, win i restauracji opisuje kolejna strona.

Stolica Włoch – Rzym oraz regiony:

• Toskania,
• Trentino-Alto Adige i
• Veneto (Wenecja Euganejska)

wraz z ciekawymi miastami/miejscami zostały przedstawione na następnych stronach.

Tu znajdziecie listę ciekawych turystycznie miejsc we Włoszech opisanych w serwisie.

Przy czym, Trentino-Alto Adige opisane zostało pierwotnie pod kątem wakacji zimowych, prezentując główne ośrodki narciarskie Dolomitów. Jednak, po spędzonych tam naszych letnich wakacjach, opisaliśmy także jakie są Dolomity latem.

Będąc w środkowych Włoszech, można rozważyć odwiedziny San Marino – najstarszej republiki.

Dla narciarzy interesujące mogą być także wpisy na blogu na temat Livigno: dojazd, infrastruktura narciarska, ceny (toż to strefa wolnocłowa) i polski akcent.

But Półwyspu Apenińskiego rozpoznaje na mapie chyba każde dziecko. Kształt Republiki Włoskiej określają od północy Alpy i wokół półwyspu morza: Śródziemne, Liguryjskie, Tyrreńskie, Jońskie i Adriatyckie. Prócz Półwyspu Apenińskiego Włochy zajmują szereg okolicznych wysp, wśród nich największe wyspy Morza Śródziemnego – Sycylię i Sardynię.

Mapa Włoch (powiększ↑)

Flaga Włoch

Godło Włoch (powiększ↑)

Miejsce wydawałoby się oddzielone od Europy, a jednocześnie o tak ogromnym wpływie na kontynent. Italia odcisnęła silne piętno kulturowe, naukowe, prawne na rozwoju Europy i świata.

Kultura starożytna tak wyrafinowana, a jednocześnie tak okrutna. Społeczeństwo oparte na niewolnictwie, wielbiące igrzyska pełne okrucieństwa, krwi i śmierci. Po wielkich podbojach cesarstwa, rozbite i podzielone politycznie przez stulecia. W końcu z trudem zjednoczone, ale ciągle pełne tarć. Losy, którymi można by obdzielić parę spokojniejszych miejsc na świecie.

Historia Włoch po okresie rozkwitu za cesarstwa rzymskiego pełna była podziałów, walk, przejęć, waśni. Zaskakujące dla nas może być to, że kraj dość spójny kulturowo tak bardzo był podzielony politycznie.

Ale po kolei...

Tereny dzisiejszych Włoch były w czasach starożytnych zasiedlane przez różne ludy i plemiona. Upraszczając można powiedzieć, że na północy żyli m.in. Ligurowie, Celtowie i Wenetowie, w centrum Etruskowie, Umbrowie i Latynowie (z nich wywodzili się Rzymianie), na południu Grecy. Ludy te zostały następnie podbite i zlatynizowane przez Rzymian. Co ciekawe Latynowie byli stosunkowo niewielkim plemieniem, a jedno z ich miast stało się siłą napędową wielkiego imperium.

Zgodnie z tradycją, Rzym założono w 753 r. p.n.e., a dokładnie 21 kwietnia jak mówi o tym legenda o Romulusie i Remusie. Od VI w. p.n.e. Republika Rzymska rozpoczęła podbijanie i jednoczenie Półwyspu Apenińskiego wokół Rzymu. Stał się on centrum powstałego w I w. p.n.e. Cesarstwa Rzymskiego.

Obszar ten przeżywał potem różne koleje losu. Czas wzlotu w okresie rozkwitu cesarstwa oraz słabości po jego upadku. Rozpad cesarstwa w 395 r. n.e. na wschodnie i zachodnie, najazdy Wizygotów, Wandalów i Hunów na Cesarstwo Zachodniorzymskie to trudne chwile dla Italii. Doprowadziło to do upadku cesarstwa w 476 r. Umocnienie władzy politycznej papieży, kolejne najazdy Ostrogotów i Longobardów spowodowały jeszcze większe podziały.

Przez następne blisko 14 wieków Italia była sceną kolejnych wojen, podbojów, powstawania i upadku królestw, mniej lub bardziej niezależnych księstw. Znajdowała się pod kuratelą dynastii francuskich, hiszpańskich, austriackich itd. Podziały polityczne dobrze ilustruje mapa polityczna Italii z końca XV w.

Tarcia polityczne między władzą świecką, a papieską oraz brak dominującego ośrodka władzy stworzyły podatny grunt pod powstanie państw-miast (Genua, Mediolan, Pawia, Modena, Cremona, Florencja, Siena, Wenecja). Były to prężne gospodarczo i kulturowo ośrodki, z których wiele przetrwało stulecia, przykładem potęgi handlowe – Genua i Wenecja, czy jeden z głównych ośrodków kulturalnych – Florencja (szczególnie za Medyceuszy). Były one też kolebką renesansu, a XV-wieczne Włochy – naukowym i kulturalnym centrum Europy.

Różni władcy, w różnym okresie próbowali zjednoczyć Italię, na dłuższą metę bez skutku. Dopiero w 1-szej połowie XIX w. dążenia zjednoczeniowe zyskały na popularności w społeczeństwie włoskim, wydając ruch Risorgimento. Ale i tutaj Wiosna Ludów poniosła klęskę. Dopiero 17 III 1861 r. na części ziem Italii proklamowano Królestwo Włoskie, którego królem został Wiktor Emanuel II. Po kolei przyłączano następne obszary aż do 1870 r., kiedy kończąc proces zjednoczeniowy przyłączono Rzym i Lacjum. W 1871 r. stolicę młodego Królestwa przeniesiono z Florencji do Rzymu.

Następne lata to czas budowy systemu administracyjnego, prawnego, edukacyjnego, rozwój gospodarki. Północne Włochy były nieźle rozwinięte, uprzemysłowione w przeciwieństwie do biednego, rolniczego południa. Tego podziału nie udało się usunąć po dzień dzisiejszy.

Włochy w różnych konfiguracjach brały udział w różnych konfliktach zbrojnych, w I i II wojnie światowej. Plebiscyt z 2 VI 1946 zadecydował o zniesieniu we Włoszech monarchii i ustanowieniu republiki. Ostateczny kształt granic ustaliło porozumienie z 1954 podpisane z Jugosławią, dzielące Wolne Terytorium Triestu.

Włosi są jednym z niewielu państw Unii, które oficjalnie nie stosują standardów CENELEC. Ale coraz częściej trafiamy tam na gniazdka nam znane. W odnowionych domach spotkać można europejskie standardy – w końcu to kraj turystów.

Zazwyczaj zobaczycie tam specyficzne włoskie gniazdka (Typ L, CEI 23-16/VII) z 3 dziurkami w jednym rzędzie, w środku uziemienie. Są ich 2 rodzaje: na 10 A i 16 A. Do jednych próbowałem nasze wtyczki wetknąć i pasowały do drugich nie... Nie eksperymentujcie, bo może się źle skończyć.

Generalnie nasze małe wtyczki, z cienkimi bolcami, bez uziemienia, standardu CEE 7/16 (tzw. wtyczka Euro) pasują do tamtejszych mniejszych gniazdek. Większe wtyczki, z grubszymi bolcami CEE 7/17 (bez uziemienia), czy CEE 7/7 (z uziemieniem) wejdą tylko do europejskich gniazdek.

Poniżej wizualizacja typów wtyczek:

Nasze wtyczki CEE 7/16 pasują do gniazdek Typ L – 10 A.

Poniżej włoskie gniazdko uniwersalne z wyłącznikiem (po lewej złącze 10 A, po prawej 16 A):

Podsumowując – zasilacz do komórki podłączycie, z zasilaniem komputera może być już trudniej. Więc lepiej mieć ze sobą uniwersalną przejściówkę. Można także takie przejściówki, do obu typów włoskich gniazdek, kupić tam na miejscu w sklepach, choć raczej w supermarketach niż w sklepikach w małych miastach.

Nigdy nie trafiliśmy we Włoszech na węże, czy skorpiony. Raz tylko przez otwór kominowy do kuchni naszego apartamentu weszła po ścianie jaszczurka. Ale tylko narobiła rabanu na metalowych elementach wykończenia kuchni, po czym dała drapaka.

Za to przeżyliśmy niezłe burze. Pierwsza zastała nas szczęśliwie w wakacyjnym domu. Ulewa rozpoczęła się wieczorem, a przez noc lało i wściekle wiał wiatr, miotając stojącym obok domu wielkim drzewem. Następnego dnia już było spokojnie. Był to sierpień. W sierpniu, szczególnie w drugiej połowie rozpoczynają się opady deszczu i temperatura powoli spada. Było to zresztą specyficzne lato, bo wkrótce po naszym wyjeździe we Włoszech była powódź...

Druga burza to lipcowe załamanie pogody. Jechaliśmy autem przez południową Toskanię i nagle pojawiły się czarne chmury. Kiedy grad zaczął tłuc głośno o dach auta, uciekłem czym prędzej pod dach napotkanej stacji benzynowej. Grad był tak duży i głośny, że bałem się uszkodzenia samochodu. Obeszło się bez strat, ale burza w pamięć zapadła.

Silne słońce wymaga stosowania kremów z filtrem ochronnym UV.

Kąpiel w morzu będzie bezpieczniejsza w obuwiu do kąpieli, szczególnie na skalistych plażach.

Południowe Apeniny są niestabilne tektonicznie, także obszary wulkaniczne (Wezuwiusz, Etna) przyczyniają się do trzęsień ziemi.

Jeszcze jedna kwestia. My zawsze na dłuższe wypady zabieramy ze sobą lekarstwa: na przeziębienie, gorączkę (także termometr), biegunkę i ew. alergie – koniecznie, jeśli jesteście alergikami. Oczywiście również wszelkie lekarstwa wymagane przy długotrwałym leczeniu. Zabieramy podstawowe środki opatrunkowe – bandaż, plastry, coś do odkażania, np. spirytus salicylowy, a oprócz kremów z filtrem UV, także kremy na poparzenia po opalaniu, bowiem czasami okazuje się ono zbyt skuteczne...

Ekwipunek ten niestety już parę razy się nam przydał. Własne lekarstwa pozwalają uniknąć dyskusji z aptekarzem w obcym języku, a warto pamiętać, że lokalnie leki mają często inne nazwy niż w Polsce. Dodatkowo przeczytanie ulotki lokalnego lekarstwa w lokalnym języku dla nieznających tego języka będzie problemem. Oczywiście wszytko to dotyczy prostych sytuacji, gdy jesteśmy w stanie zaaplikować podstawowe leki. W przypadkach bardziej skomplikowanych i tak pozostaje wizyta lekarska.

Do Włoch możecie lecieć samolotem. Toskania i Veneto ma kilka lotnisk. W Toskanii największe jest we Florencji, ale są także loty do Pizy. W Veneto dużym lotniskiem dysponuje Wenecja oraz Werona. Wprawdzie w Lombardii, ale w rozsądnej odległości jest także wielkie lotnisko międzynarodowe w Mediolanie – Malpensa, drugi port lotniczy Włoch.

Jeśli jedziecie samochodem w dłuższą podróż z małymi dziećmi, to przenośny odtwarzacz DVD czy tablet jest wielką pomocą. Ostatnio takie urządzenia znacznie potaniały. Dzieci są zajęte oglądaniem filmów i nie ma efektu "Daleko jeszcze? Daaaleko jeszcze?".

Z północy Polski lepiej chyba jechać na południe Europy przez Niemcy. Przy tak dużych odległościach ich autostrady mają przewagę. Dość popularna trasa to z ringu berlińskiego na południe autostradą A9, koło Monachium zjazd na A8 i potem przez Kufstein do Austrii. Tam A10 do Innsbrucka i zjazd na przełęcz Brenner. Po przekroczeniu przełęczy cały czas na południe.

Ostatnio sprawdziliśmy dojazd alternatywny, opisany na blogu, chyba lepszy przy wyjeździe do północno-zachodnich Włoch, mianowicie przez Szwajcarię.

Z południa Polski oczywiście opłaca się jechać przez Czechy bądź Słowację, potem Austrię i koło Villach wjechać do Włoch od północnego-wschodu, mijając Udine jechać na Wenecję i Padwę. No chyba..., że jedziecie na narty np. w Dolomity, wtedy przejazd przez Brenner ma większy sens.

Jakby nie jechać, pogranicze austriacko-włoskie to góry – droga widokowo momentami bardzo interesująca...

Czas dojazdu raczej do krótkich nie należy. Przy czym różnice są oczywiście spore w zależności od tego czy wyruszacie z północy, czy z południa Polski. Wariant dłuższy, czyli z północy kraju do Toskanii, z wykorzystaniem niemieckich autostrad, to odległość ponad 1800 km. W jeden dzień na pewno nie uda się Wam dojechać na miejsce. Zaplanujcie po drodze nocleg.

Według GPS, lub prościej wg Google Maps czas przejazdu to ok. 19 godz. Rzeczywisty czas przejazdu, wg moich notatek to ok. 20,5 do 22 godz. W zależności od korków po drodze. W ten czas wliczone są tankowania i ok. 0,5 godz. postój na jedzenie. Oczywiście nie jest tu wliczony nocleg po drodze, to tylko jazda.

Jadąc na narty w góry, w Dolomity z północy Polski, planujcie przejazd długości ponad 1300 km. Google Maps pokazuje, że to ok. 14 godz. jazdy. I tu uwaga – jeśli wyjedziecie w środku nocy, to macie szansę w jeden dzień dojechać na wieczór (ok. 17:00-18:00). Może się udać, jeśli auto prowadzi dwóch w miarę wypoczętych, zmieniających się kierowców. Ale to jest wyzwanie, więc także może lepiej zaplanujcie nocleg po drodze. Szczególnie, że zimą oprócz korków na autostradach wynikających z dużego natężenia ruchu, są także czasami problemy wywołane przez warunki pogodowe.

Kilka lat temu, po obfitych opadach śniegu na autostradzie A9 między Norymbergą, a Monachium na odcinku 50 km był lód. W radiu trąbiono o tym od rana. Byliśmy wtedy koło Berlina. Sądziliśmy, że nim dojedziemy, służby drogowe uporają się z problemem. Ale nie usunęły go przez cały dzień. My tam trafiliśmy po południu. Jechaliśmy ten odcinek 5 godz....

Generalnie zachowajcie ostrożność na włoskich drogach, bowiem zdarzają się kierowcy jeżdżący niebezpiecznie, z fantazją — na drodze dwupasmowej zahaczają kołami o drugi pas, na lokalnych wąskich i krętych drogach namiętnie ścinają zakręty etc. Oczywiście nie dotyczy to wszystkich, ale zjawisko jest zauważalne. Przeczytajcie wpis na blogu na temat jazdy niektórych włoskich kierowców. Może zainteresują Was także wpisy na temat stanu włoskich dróg, czy o rosnącej liczbie fotoradarów.

Autostrady we Włoszech są płatne, co oznacza, że zjazdy nie są częste – limituje je konieczność budowania infrastruktury bramek z opłatami. Na mapie wydaje się, że jakieś drogi krzyżują się z autostradą, ale nie planujcie tam zjazdu, bo może go nie być... Autoatlasy wskazują zjazdy. Tu najlepsze są GPSy, lub wstępne sprawdzenie – wytyczenie trasy na Google Maps. Szczęśliwie większość dróg lokalnych jest rozsądnie oznakowana i drogowskazy mają wypisane poszukiwane miejscowości, szczególnie te znane turystycznie.

Z drugiej strony, dzisiejsi kierowcy-turyści mają często na pokładzie nawigację satelitarną, łatwo więc o optymalną trasę przejazdu...

W centrach, szczególnie historycznych wielu włoskich miast, z uwagi na ciasnotę i walkę z zanieczyszczeniem powietrza, wprowadzane są strefy ograniczonego ruchu, zwane ZTL (Zona a Traffico Limitato). Nie można poruszać się tam samochodem bez zezwolenia. Widząc tablice z napisem ZTL, lepiej bez zezwolenia nie wjeżdżać. W wielu miejscach funkcjonują kontrole, także automatyczne z fotorejestratorem. Nie warto potem otrzymywać mandaty ze zdjęciem z wakacji… Jeśli delikwent nie jest złapany bezpośrednio na miejscu i jest obcokrajowcem, władze mają rok od określenia sprawcy na przesłanie mu mandatu poza granice Włoch.

Zakup paliwa na stacji benzynowej
Po włosku benzyna bezołowiowa to senza piombo, a olej napędowy to gasolio. Stacje samoobsługowe, choć tańsze, obcokrajowcom sprawiają generalnie kłopot. Obsługa płatności w automatycznym systemie opisanym po włosku nie ułatwia życia kierowcy. Lepiej korzystać z normalnych stacji, z obsługą, gdzie można po zatankowaniu zwyczajnie zapłacić człowiekowi kartą czy gotówką.

Napis na tabliczce przed stacją Chiuso oznacza, że jest zamknięta, natomiast Aperto, że otwarta. Napis Aperto 24 Ore czyli czynna 24 godz. wcale nie oznacza, że jest tam obsługa całodobowa. Jeśli jest to poza autostradą, to najpewniej w nocy sprzedaż jest samoobsługowa.

Jeszcze a propos obsługi – uważajcie na stacji czy podjeżdżacie do dystrybutorów, gdzie jest samoobsługa polegająca na tym, że to kierowca sam wlewa paliwo, czy do dystrybutorów, gdzie to pracownik stacji wlewa paliwo – zazwyczaj są to te bliżej budynku. Ma takie paliwo wyższą cenę – zawiera usługę. Polecam uwadze wpis na blogu na temat tankowania na włoskich stacjach benzynowych.

Kierowcy pamiętajcie o:

• obowiązku jazdy ze światłami mijania przez całą dobę poza terenem zabudowanym oraz w tunelach,
• posiadaniu kamizelek odblaskowych i używaniu ich, gdy w sytuacji awaryjnej kierowca lub pasażer opuszczają auto,
• zakazie używania telefonów komórkowych podczas prowadzenia samochodu bez zestawu głośnomówiącego,
• zawartość alkoholu we krwi nie może przekraczać 0,5‰.

Niektórzy kierowcy bezwzględnie nie mogą prowadzić samochodu pod wpływem alkoholu – kierowcy młodzi (posiadający prawo jazdy krócej niż 3 lata oraz w wieku pomiędzy 18 a 21 rokiem życia), jak również kierowcy zawodowi.

Jeszcze ciekawostka – policja włoska potrafi ukarać nie tylko za zbyt szybką jazdę. Znajomy Austriak był zbulwersowany, gdy zapłacił mandat "za zbyt powolną" jazdę na autostradzie – powodował zakłócenia w ruchu.

I jak tu nie lubić Włochów!?

Klimat jest dość zróżnicowany i zależy od konkretnego miejsca. Pomijając wysokie góry, gdzie jest bardziej "ekstremalnie", w głębi półwyspu, w jego północnej części (doliny Po i Adygi, linia od Turynu po Wenecję) klimat jest kontynentalny, wilgotny, ze stosunkowo chłodną zimą i ciepłym latem.

Obszary wybrzeża (za wyjątkiem północno-wschodniego fragmentu) to klimat śródziemnomorski, ze stosunkowo ciepłą zimą i ciepłym latem (na południu wręcz gorącym). Wilgotno głównie zimą, latem jest sucho.

Poza tym, im miejsce jest usytuowane wyżej i bardziej w głębi lądu, tym jest chłodniej.

Najzimniejszym miesiącem jest styczeń ze średnią temperaturą od 0 °C w dolinie Po, do 12 °C w Cagliari. Śnieg pada nie tylko w górach, ale i popada w północnych i środkowych Włoszech. Natomiast najcieplejszym miesiącem jest na północy lipiec (32–35 °C) i na południu sierpień (38–42 °C).

W sierpniu, bardziej na północ jest już więcej opadów i burz aniżeli w lipcu. Jeśli więc udajesz się do Toskanii lub Veneto, lepiej to zrobić w lipcu, niż w sierpniu.

Znajomy Włoch, mieszkający w pobliżu jeziora Garda twierdzi, że "pod koniec sierpnia to już zima idzie, bo sweter musi ubierać"... Jesteśmy w Polsce przyzwyczajeni raczej do niższych temperatur i nam aż tak zimno we Włoszech nie będzie, ale w tym sformułowaniu jest coś na rzeczy. Byliśmy w Veneto w sierpniu i trafiliśmy na sporo deszczowych chwil, a i zbyt gorąco też nie było. Sierpień w Toskanii także mieliśmy bardziej deszczowy, niż lipiec. Dużą rolę odgrywa tutaj również zmienność roczna warunków atmosferycznych, ale warto to wziąć pod uwagę.

Na marginesie prognoz pogody, przypomina mi się jak to będąc w okolicach Wenecji, sprawdzaliśmy w informacji turystycznej prognozy dla Wenecji właśnie. Przygotowane zestawienie było w różnych językach, ściągnięte pewnie z Internetu z różnych krajów, biur meteo. Była tam prognoza holenderska, niemiecka, brytyjska. Co ciekawe dla niektórych dni przewidywania w owych prognozach były zupełnie różne. Nie wiem jakie modele pogodowe wykorzystują te biura meteo, ale chyba nie wszystkie są zbyt trafne...

W związku z tym może warto popatrzeć na włoską stronę z informacjami o pogodzie, przynajmniej jest "bliżej źródła"... Jest wprawdzie po włosku, ale symbole i dane liczbowe są zrozumiałe. Oprócz bieżącej pogody (oggi – dzisiaj, domani - jutro) znajdziecie tam prognozy na 6 dni i także, jeśli trzeba, na kolejny tydzień (prossima settimana). Znajdziecie tam również informacje bardziej szczegółowe o pogodzie dla regionów, miast, pogodę na lotniskach, w górach itd.

To dość podstawowe pytanie. Dobra pogoda sprzyja wypoczynkowi we Włoszech od maja do września. Główny sezon do oczywiście okres naszych wakacji szkolnych, czyli lipiec-sierpień. Jeśli nie macie dzieci w szkole i nie jesteście związani tym terminem, interesujący może być wyjazd do Włoch w maju i czerwcu. Oznacza to niższe ceny, mniej turystów, a więc nie tak zatłoczone miasta (tak się nam wydawało jeszcze do niedawna, polecam wpis na blogu Włochy w czerwcu) oraz niższe temperatury. Nie jest wtedy tak gorąco jak w lipcu.

Jeśli wyjazd możliwy jest tylko w okresie wakacji, to biorąc pod uwagę opisane wcześniej warunki pogodowe, do Toskanii czy Veneto lepiej jechać w lipcu. Kolejny ważki element to sierpniowe wakacje Europy Zachodniej. Właśnie w sierpniu Włosi, Francuzi i kilka innych nacji jadą na letnie urlopy. To oznacza dużo większy ruch na drogach – w weekendy, szczególnie na początku, kiedy wszyscy wyjeżdżają to wręcz paraliż komunikacyjny.

Dodatkowo, co dla nas bardzo dziwne, również włoscy restauratorzy jadą w sierpniu na wakacje. W okresie kiedy mogliby mieć więcej klientów – bo i pobratymcy na wakacjach, oni zamykają restauracje... Oczywiście nie wszyscy, ale spotkaliśmy się z kilkoma takimi sytuacjami, co wywołało nasze zaskoczenie.

Jeśli jedziesz na wakacje zorganizowane przez biuro podróży, te informacje mają mniejsze znaczenie. Dojazd autobusem, wyżywienie zaplanowane z wyprzedzeniem etc. zmniejszają dolegliwości.

Jeśli jednak preferujesz urlop "niezależny", jazdę samochodem, żywienie się na własną rękę w lokalnych restauracjach, warto się zastanowić...

Jeśli wybieracie się zimą na narty we włoskie góry, starajcie się unikać tygodnia kiedy kończy się karnawał. To czas zmienny, zależny od Świąt Wielkanocnych. Wtedy jest ostatni wtorek karnawału przed Środą Popielcową. W tym tygodniu Niemcy, kraje południowej Europy mają ferie. Co się dzieje na drogach, dojazdach do górskich miejscowości i na trasach narciarskich, sami sobie możecie wyobrazić.