Katalonia (kat. Catalunya, hiszp. Cataluña, okcyt. Catalonha)

Dość wyjątkowo historii Katalonii poświęcimy trochę więcej miejsca niż zazwyczaj to robimy, opisując jakiś region. Pozwoli to może lepiej zrozumieć źródła obecnych dążeń niepodległościowych Katalończyków.

Podobnie jak reszta Hiszpanii, obszar Katalonii zamieszkały pierwotnie przez Iberów i Celtów (Celtoiberów) przeżywał kolonizację Greków, następnie Kartagińczyków. Ostatecznie stał się częścią imperium Rzymskiego. Interesujące może być to, że miasto Tarraco (obecna Tarragona) było stolicą jednej z rzymskich prowincji na półwyspie – Tarraconensis, obejmującej północną część Hiszpanii. Stąd dziś sporo tam Rzymskich pozostałości.

Od V w. obszar znajdował się pod panowaniem Wizygotów, a od VIII w. Maurów. Pod koniec VIII w. Frankowie odbili Maurom tereny sięgające od swych ziem na północy do poziomu Girony. Na początku IX w. zdobyli Barcelonę, tworząc na tej wysokości pas buforowy pomiędzy ziemiami Franków i Maurów, zwany Marca Hispanica. Obszar wschodni bufora (od Pirenejów po rzekę Ebro) podzielony pomiędzy lokalnych władców praktycznie rządzony był przez hrabiów Barcelony. Z upływem czasu oraz w wyniku podziałów i słabnięcia pozostałych hrabstw, ich władza w regionie umacniała się.

W końcu, w X w. mogli sobie pozwolić na uniezależnienie się od frankijskich władców. Ich państwo składało się z wielu drobnych obszarów rządzonych z twierdz. Od owych "władców zamków" podobno wywodzi się słowo Catalunya, pierwszy raz udokumentowane w XII w.

W XII w., za panowania Ramona Berenguera IV ustaliły się granice Katalonii, jakie znamy obecnie, aczkolwiek wtedy nieco poszerzone na północy o hrabstwa Cerdanya i Rosselló.

W XII w. miało miejsce ważne dla dalszych losów Katalonii wydarzenie, mianowicie ślub hrabiego Ramona Berenguera IV z królową Petronillą Aragońską. Unia personalna połączyła Katalonię i Aragonię, tworząc Koronę Aragońską, która przetrwała do 1707 r. W ramach unii, państwa cieszyły się sporą autonomią, z oddzielnym własnym systemem prawnym i rządem. Władcy tytułowali się królami Aragonii i hrabiami Barcelony.

Z biegiem lat Korona Aragońska rosła w siłę. Jej władcy po podboju ziem Maurów przyłączyli do Korony na południu trzecie państwo – królestwo Walencji. Stała się także Korona potęgą morską w regionie, obejmując swoim wpływem Baleary, Sardynię, Sycylię i południowe Włochy. Katalonia, szczególnie Barcelona stała się centrum handlu morskiego.

Kolejny ważny moment dla Katalonii i całej Hiszpanii to ślub Ferdynanda II Aragońskiego z Izabelą I Kastylijską w 1469 r. Formalne połączenie Korony Aragońskiej i Kastylijskiej w Królestwo Hiszpanii w 1516 r. dało podwaliny pod współczesne państwo hiszpańskie. Aczkolwiek zgodnie z dotychczasową tradycją królestwa zachowały autonomię – swoje prawo, administrację etc.

Odkrycia Kolumba i przesunięcie zainteresowania Hiszpanii handlem morskim z Morza Śródziemnego na zachód, na ocean spowodowało, że znaczenie Barcelony jako portu morskiego i centrum handlowego spadło, co spowolniło rozwój ekonomiczny Katalonii w porównaniu z Kastylią. To Sewilla aż do XVIII w. miała monopol na handel z Ameryką.

Przez kolejne lata władcy Hiszpanii angażowali się w wojny co nadwątliło finanse państwa. Próby centralizacji władzy i zwiększenia opodatkowania królestw wywołało niezadowolenie w Katalonii. W czasie wojny trzydziestoletniej i walk Hiszpanii z Francją, na północy Katalonii stacjonowały wojska hiszpańskie, które chłopi musieli utrzymywać. Wywołało to w 1640 r. bunt, który przekształcony w walkę o niepodległość Katalonii doprowadził do sytuacji, kiedy Katalończycy sprzymierzyli się z Francją przeciw Hiszpanii. Konflikt zakończył się traktatem pirenejskim w 1659 r. który podzielił Katalonię. Północne tereny – m.in. hrabstwo Rosselló (fr. Roussillon) i połowę Cerdanya (fr. Cerdagne) otrzymała Francja.

Kiedy ostatni król z dynastii Habsburgów – Karol II zmarł bezpotomnie w 1700 r. Hiszpania stała się polem walki o sukcesję. Wyznaczony przez Karola następca Filip książę Andegawenii z dynastii Burbonów wzmacniał wpływy Ludwika XIV w Europie, co budziło obawy innych monarchów. Poparli więc oni pretendenta do tronu z dynastii Habsburgów – arcyksięcia Karola. Wojna trwała od 1705 do 1713 r.

Początkowo Katalonia uznała Filipa, jednak później poparli Karola. Kiedy w 1713 traktatem z Utrechtu zakończono konflikt i królem Hiszpanii został ostatecznie Burbon jako Filip V, zemścił się srodze na królestwach Korony Aragońskiej. W 1716 r. unieważnił katalońską konstytucję, lokalny parlament i prawa. Ustanowił nowe struktury terytorialne i zabronił używania języka katalońskiego, najpierw w administracji, potem w szkołach.

Pomimo problemów politycznych, Katalonia w XVII i XVIII w. rozwijała się ekonomicznie, w kolejnym stuleciu stając się centrum przemysłowym Hiszpanii. Zachowując poczucie odrębności narodowej, w wewnętrznych konfliktach w Hiszpanii XIX w. Katalończycy stawali po stronie tych, którzy mogliby zapewnić im autonomię.

W latach trzydziestych XX w, za czasów drugiej republiki, Katalonia odzyskała autonomię. Był to jednak czas wojny domowej i wkrótce – w 1939 r. gen. Franco pozbawił Katalonię autonomii, zdusił dążenia nacjonalistyczne Katalończyków, zakazano nawet drukowania prasy w języku katalońskim.

Kiedy powróciła demokracja do Hiszpanii w 1978 r. możliwe było odzyskanie autonomii i utworzenie lokalnej władzy oraz powrót do katalońskiego języka i kultury. Z ważniejszych wydarzeń warto jeszcze wspomnieć o olimpiadzie w Barcelonie w 1992 r.

Z ciekawostek można odnotować, że Katalonii, a właściwie katalońskiej wspólnocie językowej w 2005 r. przyznano do promowania własnego języka i kultury oficjalną domenę internetową ".cat".

Costa Dorada – nazwa sugeruje, że to wybrzeże jest złote, może od plaż. To z kolei region położony na południe od Barcelony, od Cunit do Alcanar. Tam jest raczej odwrotnie niż na Costa Brava – trafiają się i brzegi skaliste, ale więcej jest długich odcinków plaż piaszczystych.

Typowe dla tego regionu miasteczka jak Cunit, czy położone obok Segur de Calafell, to dość podobne do siebie obszary niewysokiej zabudowy rozlokowane wzdłuż brzegów morskich i na pobliskich wzgórzach. Życie toczy się tam sennie w dzień na plażach, a w nocy nieco się ożywia w restauracjach i kafejkach, jakich wiele przy biegnącej wzdłuż plaż ulicy.